Gdy obserwujemy ptaki powinniśmy przede wszystkim kierować się zdrowym rozsądkiem. Pamiętajmy, że to my wkraczamy na ich teren, na nas więc spada odpowiedzialność za to, co się ewentualnie może wskutek tego wydarzyć. Ciche zachowywanie się i niepłoszenie ptaków to podstawa, jest to jednak w wielu sytuacjach zdecydowanie za mało. Zawsze warto kierować się prostą wytyczną, mówiącą że:

Bezpieczeństwo i spokój ptaków są najważniejsze

Pamiętajmy również, żę ptaki nie są naszą własnością i prócz nas także inni powinni mieć możliwość, by cieszyć się ptasim towarzystwem. W związku z tym:

Szanujmy pozostałych obserwatorów ptaków

Prócz dwóch powyższych nadrzędnych zasad istnieje jeszcze kilka, nie mniej ważnych, dotyczących określonych sytuacji i zachowań.

Wabienie ptaków głosem w okresie lęgowym

Zdarza się, że by zaobserwować jakiegoś ptaka, wabimy go do siebie odtwarzając nagrany głos danego gatunku. Czynność tę powinniśmy jednak ograniczyć, zwłaszcza w okresie lęgowym. Jest to bowiem coś, co stresuje ptaki. Puszczając nagranie wabimy zwykle terytorialnego samca, dla którego głos innego samca tego samego gatunku oznacza przede wszystkim konkurencję. W dodatku wiele nagrań dostępnych w sprzedaży jest przetworzonych sztucznie (np. skrócone są przerwy między głosami), wskutek czego możemy odtworzyć głos ptaka, którego można nazwać "super samcem". Reakcja miejscowego osobnika na takie nagranie może być dość dramatyczna i może on nawet przerażony opuścić swoje terytorium. Pamiętajmy też, że niektóre gatunki, w tym sowy, są wyjątkowo wrażliwe na tego typu działanie. Stres spowodowany wabieniem znoszą bardzo źle i może on nawet doprowadzić do ich śmierci. Zalecam więc, by wabienie ptaków nagranymi głosami, szczególnie w okresie lęgowym, ograniczyć do niezbędnego minimum. Ograniczmy to do wyjątkowych sytuacji, gdy na przykład prowadząc badania musimy stwierdzić, czy określony ptak na danym terenie na pewno występuje.

Wyszukiwanie gniazd

Zdarza się, że obserwując ptaki odkrywamy miejsce, w którym założyły one gniazdo. I choć jest to dla nas wyjątkowo miłe przeżycie, to jednak powinniśmy ograniczyć swoją obecność przy tym gnieździe. W grę wchodzą tu dwie sprawy:

Po pierwsze nasze wizyty przy gnieździe mogą zaobserwować inne ptaki, takie jak wrona siwa czy sroka. Są to stworzenia wyjątkowo ciekawskie i zawsze chętnie zaglądają w miejsca, którymi interesował się człowiek. Możemy więc w ten sposób doprowadzić do gniazda ptasiego drapieżnika.

Po drugie w przypadku wielu gatunków ptaków gnieżdżących się na ziemi niebezpieczny może być również pozostawiony przez nas ślad zapachowy. Dla samych ptaków nie będzie on miał znaczenia, gdyż one go nie wyczują. Inaczej ma się jednak sprawa z czworonożnymi drapieżnikami: lisem, kuną czy nawet psem. Ślady zapachowe są dla nich bardzo ważne i stanowią doskonałą wskazówkę gdzie szukać. Nie pozwólmy więc, by taki drapieżnik dotarł po naszych śladach do gniazda i je splądrował.

Gniazdo bogatki z jajami, sfotografowane podczas badań naukowych.

Fotografowanie ptaków przy gniazdach

Dla wielu z nas obserwowanie ptaków stanowi wyjątkową przyjemność, a nie ma chyba niczego bardziej niesamowitego, niż ptasie lęgi. Zwykle chcemy podzielić się z innymi tym doświadczeniem i fotografujemy ptaki wysiadujące jaja lub karmiące młode. Zanim jednak na coś takiego się zdecydujemy powinniśmy pomyśleć o dobru ptaków. Przede wszystkim wykonanie takich fotografii wymaga zwykle zbliżenia się do gniazda, tym samym narażamy ptaki na spotkanie z drapieżnikami - o czym pisaliśmy powyżej. Poza tym - a jest to równie ważne - swoją obecnością płoszymy i denerwujemy ptaki. Pamiętajmy, że wysiadywanie jaj i odchowywanie młodych jest dla ptaków wyjątkowo wymagającym i często niebezpiecznym okresem. Nie dokładajmy im więc dodatkowych stresów, tylko dlatego, że chcemy zaspokoić własne zachcianki. Fotografowanie przy gniazdach pozostawmy natomiast zawodowym fotografom przyrody, którzy potrafią robić to z zachowaniem bezpieczeństwa ptaków, dysponują odpowiednim sprzętem i powinni posiadać - przynajmniej w niektórych sytuacjach - odpowiednie zezwolenia.

Zachowanie się w rezerwatach przyrody

Znacząca większość ptaków w Polsce objęta jest ochroną - jest to coś, o czym należy pamiętać, gdziekolwiek się znajdujemy. Jeśli jednak wybieramy się oglądać ptaki w rezerwacie przyrody obowiązują nas dodatkowe reguły. Ciche zachowanie i dbanie o czystość to sprawy podstawowe. Nie mniej ważne jest również to, by poruszać się tylko i wyłącznie wytyczonymi ścieżkami. To, że jesteśmy miłośnikami ptaków i przyrodnikami nie zwalnia nas z tego obowiązku. Pamiętajmy również, że są takie miejsca - rezerwaty ścisłe - do których wstęp jest absolutnie niedozwolony.

Reagujmy na szkodzenie przyrodzie

Nie bądźmy obojętni, nie tłumaczmy się tym, że i tak nikt nic nie zrobi. Jeżeli jesteśmy świadkami szkodzenia przyrodzie - reagujmy. Nie bierzmy jednak sprawy w swoje ręce, lecz zgłaszajmy zaistniałe sytuacje odpowiednim władzom. Policja będzie miała możliwość działania tylko wtedy, gdy łamanie prawa zostanie przez nas zgłoszone. Zapewniam was, iż coraz częściej takie sprawy znajdują rozwiązanie i winni zostają ukarani. Zwróćmy w szczególności uwagę na: niszczenie ptasich gniazd w okresie lęgowym, wypalanie traw i trzcin, zanieczyszczenia środowiska (np. plamy ropy), wandalizm (np. w rezerwatach), znęcanie się nad zwierzętami.

Nie tylko my obserwujemy ptaki

Często zdarza się, że przyglądamy się ptakom razem z innymi ludźmi. Starajmy się by było to dla nas wszystkich przyjemną czynnością. Nie oceniajmy innych po tym, co wiedzą o ptakach, ani po tym jaki sprzęt do obserwacji czy fotografii posiadają. Kontakt z przyrodą jest czymś podstawowym, co może być dostępne każdemu człowiekowi. Bądźmy więc życzliwi dla pozostałych obserwatorów, dzielmy się swoją wiedzą, a kto wie może i nam zdarzy się coś ciekawego usłyszeć.

• « poprz.