Podstawowym polskim przepisem prawnym regulującym postępowanie względem dziko żyjących ptaków jest Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. Określa ona czego nie wolno nam robić w stosunku do dzikich ptaków, zarówno chronionych (większość) jak i niechronionych.

Prócz tak oczywistych zakazów jak dotyczący zabijania, okaleczania czy chwytania, są tu też inne. Nie wolno nam więc łapać i transportować ptaków, za wyjątkiem sytuacji gdy wymagają one opieki weterynaryjnej i przewiezienia do azylu. Zabronione jest niszczenie jaj, piskląt, a także samych gniazd (z wyjątkiem czyszczenia budek w okresie od 16 października do końca lutego oraz, ze względów bezpieczeństwa lub sanitarnych, usuwania gniazd z budynków i zieleni w tym samym okresie). Niedopuszczalne jest również niszczenie samych siedlisk ptasich, które są miejscem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania. Nie możemy również umyślnie ograniczać ptakom dostępu do miejsc schronienia.

Co ważniejsze ochronie podlegają nie tylko żywe osobniki, ale również i martwe. Nie wolno nam więc preparować ani nawet posiadać spreparowanych ptaków, o ile nie posiadamy na to odpowiedniego zezwolenia.

Dla przeciętnego obserwatora ptaków jednym z najbardziej istotnych zapisów powinien być ten mówiący, iż zwierząt tych nie wolno umyślnie płoszyć ani niepokoić. Dotyczy to w szczególności miejsc noclegu, w okresie lęgowym miejsc rozrodu lub wychowania młodych oraz miejsc żerowania zgrupowań ptaków migrujących lub zimujących. Podobny zakaz odnosi się również do płoszenia i niepokojenia ptaków w trakcie ich fotografowania lub filmowania.

Pamiętajmy o zapisach naszego prawa, niestosowanie się do niego ma bowiem przykre konsekwencje. Za łamanie określonych ustawą zakazów grozi nam kara grzywny lub nawet do 5 lat więzienia.

Poniżej przytaczamy objaśniany fragment ustawy:

Art. 52.
1. W stosunku do dziko występujących zwierząt gatunków objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy:

1) umyślnego zabijania;

2) umyślnego okaleczania lub chwytania;

3) umyślnego niszczenia ich jaj, postaci młodocianych lub form rozwojowych;

4) transportu;

5) chowu lub hodowli;

6)  zbierania,  pozyskiwania,  przetrzymywania,  posiadania  lub  preparowania okazów gatunków

7)  niszczenia  siedlisk  lub  ostoi,  będących  ich  obszarem  rozrodu,  wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania;

8) niszczenia, usuwania lub uszkadzania gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tam, tarlisk, zimowisk lub innych schronień;

9) umyślnego uniemożliwiania dostępu do schronień;

10) zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny lub transportu w celu sprzedaży okazów gatunków;

11) wwożenia z zagranicy lub wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków;

12) umyślnego płoszenia lub niepokojenia;

13) umyślnego płoszenia lub niepokojenia w miejscach noclegu, w okresie lęgowym w miejscach rozrodu lub wychowu młodych lub w miejscach żerowania zgrupowań ptaków migrujących lub zimujących;

14) fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie;

15) umyślnego przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca;

16) umyślnego wprowadzania do środowiska przyrodniczego.

1a.  W  stosunku  do  innych  niż  dziko  występujących  zwierząt  gatunków  objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy:

1) umyślnego zabijania;

2) umyślnego niszczenia ich jaj, postaci młodocianych lub form rozwojowych;

3) transportu;

4) chowu lub hodowli;

5) przetrzymywania, posiadania lub preparowania okazów gatunków;

6) zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny lub transportu w celu sprzedaży okazów gatunków;

7) wwożenia z zagranicy lub wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków;

8) umyślnego wprowadzania do środowiska przyrodniczego.

2. W stosunku do gatunków zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone, w przypadku braku rozwiązań alternatywnych i jeżeli nie są szkodliwe dla  zachowania  we  właściwym  stanie  ochrony  dziko  występujących  populacji chronionych gatunków zwierząt, odstępstwa od zakazów, o których mowa w ust. 1 i 1a, dotyczące:

1) usuwania od dnia 16 października do końca lutego gniazd z budek dla ptaków i ssaków;

2) usuwania od dnia 16 października do końca lutego gniazd ptasich z obiektów budowlanych lub terenów zieleni, jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa lub sanitarne;

3)  chwytania  na  terenach  zabudowanych  przez  podmioty  upoważnione  przez regionalnego  dyrektora  ochrony  środowiska  zabłąkanych  zwierząt  i  przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania;

4) chwytania zwierząt rannych lub osłabionych w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczania ich do ośrodków rehabilitacji zwierząt;

5) zapobiegania poważnym szkodom w odniesieniu do upraw rolnych, inwentarza żywego, lasów, rybostanu, wody lub innych rodzajów mienia;

6) pozyskiwania okazów gatunków, o których mowa w art. 49 pkt 1 lit. c, przezpodmioty, które uzyskały  zezwolenie  regionalnego dyrektora ochrony  środowiska  lub  Generalnego  Dyrektora  Ochrony  Środowiska  na  ich  pozyskiwanie;

7) przetrzymywania, posiadania, zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków, o których mowa w art. 49 pkt 1 lit. c, pozyskanych na podstawie zezwolenia, o którym mowa w pkt 6;

8) przetrzymywania, posiadania, zbywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wywożenia poza granicę państwa okazów gatunków
pozyskanych poza granicą państwa i wwiezionych z zagranicy na podstawie zezwolenia  regionalnego  dyrektora  ochrony  środowiska  lub  Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska;

9) zbierania i przechowywania piór ptaków.

3. (uchylony).

4.  W  przypadku  gatunków  ptaków  zapobieganie  poważnym  szkodom,  o  którym mowa w ust. 2 pkt 5, odnosi się do zbóż, inwentarza żywego, lasów, rybostanu lub wody.